صد و یک نکته که از تجارت الکترونیکی نمی‌دانید!

اصلا این تجارت الکترونیکی چیست؟ این سوالی بود که آمیرزا با صدای بلند از نوه‌اش پرسید. از شما چه پنهان آمیرزا یک کاسب کاربلد بازار بود که دوست نداشت از علم روز تجارت عقب بماند.

برای همین هم وقتی دید جوان‌ترهای بازار، دائم راجع به معایب و مزایای تجارت الکترونیکی صحبت می‌کنند؛ تصمیم گرفت هر چه زودتر بفهمد با مفاهیم تجارت الکترونیکی آشنا بشود.

ماجرا زمانی ‌جذاب‌تر شد که که آمیرزا فهمید در دوران کرونا، میزان تجارت الکترونیک چندبرابر شده و مردم عادی هم بیشتر از قبل به این نوع تجارت روی خوش نشان دادند.

اگر شما هم دوست دارید بدون بیرون رفتن از خانه خرید کنید یا کسب و کارتان را از طریق اینترنت گسترش بدهید؛ خوب است که با ما همراه بشوید تا بفهمیم این تجارت الکترونیکی چیست؟ و چطور باید به سراغش برویم؟

در صورت تمایل می توانید پادکست مقاله را گوش کنید.

مدت: ۱۴دقیقه و ۵۳ ثانیه   حجم: ۱۳.۹ مگابایت

تجارت الکترونیکی چیست؟ و از کجا سر و کله‌اش پیدا شد؟

به زبان ساده تجارت الکترونیکی یعنی هر نوع خرید و فروشی که از طریق وسایل و ابزارهای دیجیتال مثل تلویزیون، تلفن همراه، اینترنت و شبکه‌های مخابراتی انجام بشود. حالا این تجارت می‌تواند تجارت یک کالا باشد مثل همان چیزی که در فروشگاه‌های اینترنتی معروفی مانند دیجی‌کالا یا آمازون می‌بینیم، یا می‌تواند تجارت اطلاعات و حتی محتوا و …باشد.

اما داستان تجارت الکترونیک از کجا شروع شد؟ قصه‌ی ورود این تجارت مجازی با ماجرای ورود کارت‌های اعتباری و سفارش‌های تلفنی در حدود دهه‌هشتاد گره‌خورده‌است. کم‌کم با همه‌گیر شدن استفاده از تلفن و کارت‌های بانکی، مفاهیم تجارت الکترونیکی برای کسب و کارها شکل گرفتند.

اما سرنخ اصلی شروع تجارت الکترونیکی به شکل امروزی، به گاراژ معروف آقای جف بزوس، مالک آمازون می‌رسد. فروشگاه کتابی که از حدود ۱۹۹۵ به شکل آنلاین سفارش کتاب‌ها را دریافت می‌کرد و بعد کتاب‌ها را جلوی خانه تحویل کتاب‌دوست‌ها می‌داد.

به تدریج سر و کله‌ی فروشگاه‌های آنلاین دیگری مثل ebay هم پیدا شد و با ظهور نسل جدید تلفن‌های همراه با قابلیت دسترسی به اینترنت تجارت الکترونیکی توانست خودش را همپای تجارت سنتی توسعه بدهد و حالا این روزها تا جایی پیش رفته است که سهم بزرگی از بازار تجارت را به خودش اختصاص داده‌است.

یک جاده با هزاران مقصد؛ با مفاهیم تجارت الکترونیکی و انواع آن آشناتر شوید

خب مثل تمام اصول کسب و کار، مفاهیم تجارت الکترونیکی هم بسیار گسترده هستد، ما در این بخش خیلی اختصاصی به توضیح انواع تجارت الکترونیکی می‌پردازیم. فقط تا یادمان نرفته این را هم اضافه کنیم که در ادامه حرف B مخفف کلمه‌ی Business به معنای کسب و کار یا تجارت و حرفC مخفف کلمه‌ی customer به معنای مصرف‌کننده یا مشتری است.

حالا با این توضیحات مفصل بریم سراغ دسته‌بندی‌های تجارت الکترونیکی:

• B2b یا کسب و کار با کسب و کار: فرض کنید شما یک عمده‌فروش هستید و قرار است محصولات‌تان را به یک فروشگاه محلی بفروشید. و اتفاقا معامله‌تان را هم از طریق سفارش اینترنتی انجام دادید. به این نوع تجارت به زبان ساده می‌گویند b2b یا تجارت با تجارت.

• B2c یا تجارت با مشتری: آن فروشگاه محلی مثال قبل که یادتان نرفته؟ حالا تصور کنید همین فروشگاه بیاید و اجناسش را از طریق اینترنت به مصرف‌کننده‌های عادی بفروشد. به این نوع تجارت که تقریبا بیشتر ما هر روز با آن سر و کار داریم؛ تجارت با مشتری می‌گویند.

اگر دنبال یک مثال واضح برای این نوع تجارت الکترونیک می‌گردید به فروشگاه‌های اینترنتی مثل مدیسه و … سری بزنید.

• C2b یا مشتری با کسب و کار: اگر هنوز هم موتور خلاقیتتان روشن است؛ فکرکنید که صاحب یک وبسایت هستید و حالا برای تامین محتوای این وبسایت، نیاز به یک تیم محتوانویس دارید؛ چه کار می‌کنید؟ خیلی ساده رقم پیشنهادی‌تان را روی میز چند شرکت آنلاین تولید محتوا می‌گذارید و بعد با توجه به بودجه‌تان بهترین پیشنهاد را انتخاب می‌کنید.

خب تبریک می‌گوییم شما همین الان یک تجارت الکترونیکی c2b یا مشتری با تجارت انجام دادید. خوب است بدانید انواع مناقصه‌ها در این گروه از تجارت الکترونیک قرار می‌گیرند.

• C2c یا مصرف کننده با مصرف کننده: یک کتاب جذاب خریدید و حالا دیگر لازمش ندارید؛ سریع به سراغ یک فروشگاه لوازم دست دوم از نوع مجازیش می‌روید و کتابتان را به یک دوست کتاب‌خوان دیگر می‌فروشید. حالا می‌توانید یک تجارت c2c موفق را به دستاوردهایتان اضافه کنید.

تمام خرید و فروش‌هایی که در سایت‌هایی مثل دیوار یا بازارچه‌ی کتاب کنسل یا حتی همین ebay انجام می‌شوند، مثال‌های خوبی برای تجارت الکترونیکی از نوع مشتری با مشتری یا c2c هستند.

• G2C یا دولت با مصرف‌کننده: همین اول بگوییم که آنG اشتباه تایپی نیست و منظورمان دولت یا همان government است. در تجارت دولت با مشتری، دولت یا نهادهای دولتی از طریق اینترنت با مردم داد و ستد می‌کنند. این نوع تجارت که در بسیاری از کشورها هنوز رشد چندانی نکرده به g2c معروف است.

• G2g یا دولت با دولت: فیلم بازی بزرگان را دیده‌اید؟ تجارت g2g یا دولت با دولت زمین بازی دولت‌هاست. صادرات و وارداتی که مراحل مختلفش از طریق اینترنت انجام بشود؛ در این دسته قرار می‌گیرد.

دو روی سکه یا مزایا و معایب تجارت الکترونیکی چیست؟

۱.مزایای تجارت الکترونیکی برای مصرف‌کنندگان:

جشنواره ای از تنوع: تا همین چندسال پیش اگر هوس می‌کردید یک کیف قرمز با خال‌های سفید بخرید(خودمان می‌دانیم مثال عجیبی است) باید یک جفت کفش آهنی می‌پوشیدید و کل بازارهای شهر را می‌گشتید و دست آخر هم به خرید یک کیف قرمز معمولی رضایت می‌داید.

اما حالا به لطف تجارت الکترونیک اوضاع فرق کرده‌است، شما می‌توانید به راحتی و در هر ساعتی از شبانه‌روز وارد بازارهای مجازی شوید؛ و بعد از یکی دو کلیک کیف موردنظرتان را حتی در آن سردنیا پیدا کنید و بخرید. به این ترتیب هم در زمان‌تان صرفه‌جویی کردید هم توانستید یکی دو کیف دیگر هم ببینید و از تنوع محصولات حسابی لذت ببرید.

مقایسه و دیگر هیچ: همه‌ی ما عاشق مقایسه‌ی اجناس مختلف از نظر قیمت، کیفیت، کارایی و … هستیم؛ نگویید نه که باورمان نمی‌شود.

قبل از ظهور پدیده‌ی جذابی مثل فروشگاه اینترنتی، اطلاعات ما راجع به یک محصول به اطلاعات همسایه‌هایی که آن محصول را داشتند و فروشنده محدود می‌شد. اما حالا به راحتی می‌توانیم صفحات مجازی را بگردیم و نظرات کاربران را بررسی کنیم. از آن بهتر، می‌توانیم به راحتی با استفاده از فیلترها تمام گزینه‌های متناسب با بودجه‌مان را روی میز(از نوع مجازیش) بگذاریم و بعد از یک مقایسه‌ی مفصل، بهترین انتخاب را داشته‌باشیم.

البته ماجرا به همین‌جا تمام نمی‌شود؛ گاهی بعد از یکی دو خرید از یک فروشگاه خاص می‌توانیم برای خرید سوم یک تخفیف حسابی دریافت کنیم و شاد و خندان به سراغ خرید بعدی برویم.

۲.معایب تجارت الکترونیکی برای مصرف کنندگان:

کالاهایی که دیر می‌رسند: به هر حال حمل محموله‌های پستی ارتباط مستقیمی با آب و هوا دارد؛ برای همین هم بعید نیست لباس جذابی که برای مهمانی آخرهفته سفارش دادید؛ به خاطر برف و باران یکی دو روز دیرتر به دستتان برسد و شما را از هر چه تجارت و خرید الکترونیکی است، پشیمان کنند.

 اینترنت همیشه روشن: از آن‌جایی که زمان با دود علامت دادن گذشته، ناچار هستید سفارشتان را از طریق اینترنت ثبت کنید؛ همین وای فای مهربان کمی هزینه دارد؛ اگر سراغ وای فای رایگان هم بروید باید منتظر به سرقت رفتن اطلاعات شخصی یا اطلاعات کارت بانکیتان هم باشید. که خب تجربه‌ی چندان خوشایندی نیست.

فروشنده های نامریی: اگر به هر دلیلی از کیفیت کالا ناراضی باشید، یا نسبت به بخشی از خدمت ارائه شده شکایت داشته‌باشید، از آن‌جایی که شما رسما با تعدادی صفر و یک مبادله انجام داده‌اید، امکان پیگیری شکایت کمی سخت است. البته این روزها به لطف نماد تجارت الکترونیک به راحتی می‌توانید فروشگاه‌های مجازی قابل اعتماد را شناسایی کنید و به سراغشان بروید.

۳.مزایای تجارت الکترونیکی برای صاحبان کسب و کار:

مشتری بیشتر، فروش بیشتر: جاده‌ی ابریشم را که می‌شناسید؛ راهی که تاجران قدیم با سختی طی می‌کردند تا محصولاتشان را به سایر مناطق بفروشند.
تجارت الکترونیک این روزها همان جاده‌ی ابریشم است و شما به راحتی می‌توانید به عنوان یک تاجر از طریق آن با صدها مشتری ارتباط داشته‌باشید و محصولاتتان بفروشید.

تجارت الکترونیک این روزها همان جاده‌ی ابریشم است و شما به راحتی می‌توانید به عنوان یک تاجر از طریق آن با صدها مشتری ارتباط داشته‌باشید و محصولاتتان بفروشید.

هوا را از من بگیر تجارت را نه: اگر یک روز سنگ از آسمان ببارد چه کار می‌کنید؟ در مواقع عادی اصولا در فروشگاه را می‌بندید و برمی‌گردید خانه. اما تاجری که کسب و کار آنلاین دارد خیلی راحت حتی زحمت بیرون رفتن از خانه را هم به خودش نمی‌دهد و ازپشت میزش، کار خلق را راه می‌اندازد و لذتش را می‌برد.

۴.معایب تجارت الکترونیک برای کسب و کارها:

یک دنیا هزینه: زیرساخت‌های تجارت الکترونیک مثل هر زیرساخت دیگری از غیب وسط دفترتان ظاهر نمی‌شوند. (البته اگر هری پاتر بودید شاید اوضاع فرق می‌کرد!) بنابراین شما برای رسیدن به زیرساخت مطلوب، نگهداری و گسترش آن باید هزینه کنید. خب خیلی طبیعی است که این هزینه‌ها به مذاق بسیاری از اهالی کسب و کار خوش نیاید و عطای تجارت الکترونیک را به لقایش ببخشند.

سارقان مجازی: امنیت سایت‌ها و فروشگاه‌های مجازی چیزی نیست که بشود با آن شوخی کرد. با کمی بی‌دقتی ممکن است اطلاعات مالی یک کسب و کار یا مشتری‌ها به راحتی به سرقت برود و فروشنده‌ حسابی ضرر کند. به خاطر همین موارد هم بسیاری از اهل تجارت ترجیح می‌دهند به جای اعتماد به دنیای صفر و یک‌ها همچنان در دنیای واقعی به سود برسند.

نقطه‌ی پایانی؛ تجارت الکترونیک چیست؟

آمیرزای قصه‌ی ما بعد از شنیدن تمام این مقاله به صورت شفاهی از زبان نوه‌اش فهمید که:

• تجارت الکترونیک نوعی مبادله است که با کمک ابزارهای دیجیتال مثل تلفن همراه، اینترنت و … انجام می‌شود.

• تجارت الکترونیک دارای شش دسته است که شامل تجارت الکترونیک b2b، b2c، c2c c2b، g2c و g2g است.

• مزایا و معایب تجارت الکترونیک برای مشتریان بسیار زیاد است. اما از مهمترین مزایای آن می‌توان به صرفه‌جویی در وقت و هزینه مشتری، دسترسی به محصولات بیشتر و امکان مقایسه‌ی محصول اشاره کرد. و خوب است که معایبی مثل دیر رسیدن کالا، وجود هزینه‌های مخفی مثل هزینه‌ی اینترنت و .. را در نظر گرفت.

• تجارت الکترونیکی برای صاحبان کسب و کار هم بدون سود و ضرر نیست. هزینه‌ی زیاد زیرساخت، نبود امنیت برای کسب و کار مجازی از جمله معایب تجارت الکترونیک و دسترسی به مشتریان بیشتر، امکان فعالیت در شرایط مختلف و … هم از جمله مزایای تجارت الکترونیک هستند.

حالا که فهمیدیم تجارت الکترونیک چیست؟ خوب است که تجربه‌تان را راجع به تجارت الکترونیک با ما در میان بگذارید؛ منتظرتان هستیم.